1. Lịch sử hình thành đảo Lý Sơn
- Lý Sơn trước đây được gọi là cù lao Ré mà theo cách lý giải của dân gian là “cù lao có nhiều cây Ré”. Là huyện đảo duy nhất của Quãng Ngãi, nằm về phía Đông Bắc, cách đất liền 15 hải lý.
- Cách đây khoảng 25-30 triệu năm, đảo Lý Sơn được hình thành dưới sự kiến tạo địa chấn với sự phun trào nham thạch của núi lửa. Hiện nay trên đảo có 5 hòn núi đều là chứng tích của núi lửa đã phun trào. Sự phun trào và tắt đi của núi lửa đã tạo nên những cảnh quan thiên nhiên kỳ thú trên đảo. Chúng còn trải trên bề mặt đảo ở phía nam một lớp đất bazan màu mỡ thích hợp cho nhiều loại cây trồng, đồng thời còn tạo nên những rạng đá ngầm là điều kiện tốt cho các loài thủy tộc sinh sống.
Cư dân Việt đến khai khẩn làng mạc trên đảo vào khoảng cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII. Họ là những ngư dân vùng An Hải, Sa Kỳ của huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh. Bao gồm 15 ông tiền hiền của 15 dòng họ lớn, họ di cư ra đảo phần chia khu vực cư trú ở phía đông và phía tây đảo Lý Sơn. Trong buổi đầu ấy, người Việt trong công cuộc khai phá lập làng đã gặp không ít khó khăn về thời tiết, khí hậu và nạn giặc Tàu Ô. Đến nay, một số di tích còn lưu lại đã phản ánh sự chống chọi kiên cường với giặc Tàu Ô để bảo vệ đảo của người dân Lý Sơn: miếu Nàng Roi, chùa Hang, sự tích đánh giặc Tàu Ô của ông Nguyễn Văn Tuất,…
- Lịch sử đảo Lý Sơn còn gắn liền với các khối cộng đồng cư dân khác đã sinh sống trên đảo từ hàng nghìn năm trước. Ba lớp cư dân Sa Huỳnh – Chăm pa – Việt đã gắn bó chặt chẽ với sự hình thành và phát triển của đảo Lý Sơn. Họ đã bảo vệ chủ quyền hòn đảo và để lại nhiều di sản văn hóa vô cùng giá trị đến nay vẫn được bảo tồn và phát huy. Ngày 01/01/1993 huyện Đảo Lý Sơn chính thức được thành lập, tách ra từ huyện Bình Sơn của tỉnh Quảng Ngãi.
Kinh nghiệm du lịch bụi, phượt đảo tỏi Lý Sơn
2. Nên đến Lý Sơn vào thời điểm nào
- Mùa hè, trong khoảng từ tháng 6 đến tháng 9 thời tiết khá đẹp và có nắng, phù hợp cho việc đi biển
- Mùa tỏi Lý Sơn bắt đầu được trồng vào tháng 9 và thu hoạch vào khoảng đầu tháng 12
- Lễ khao thề lính Hoàng Sa diễn ra vào các ngày 18-19-20 tháng 3 (âm lịch)
3. Phương tiện đi và đến Lý Sơn
a. Máy bay
- Sân bay gần nhất để có thể di chuyển ra cảng Sa Kỳ (nơi có tàu cao tốc đi Lý Sơn) là sân bay Chu Lai của Quảng Nam.
- Mỗi tuần từ Hà Nội có 3 chuyến bay tới Chu Lai với giá vé khứ hồi khoảng 3 triệu đồng.
- Từ Sài Gòn với giá vé khứ hồi khoảng 3,5 triệu đồng. - Nếu đi bằng máy bay các bạn nên thuê một chuyến xe để đi bởi khoảng cách từ sân bay Chu Lai đến cảng Sa Kỳ vào quãng 50km. Bạn có thề mua vé ở các hãng hàng không như :
Vietnam Airlines
Văn phòng khu vực miền Nam Sân bay Quốc tế Tân Sơn Nhất
49 Trường Sơn, Quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh
Tel: (84.8) 8446667 Fax: (84.8) 8485312 Sita : SGNAVVN
Email : vna.sro@vietnamair.com.vn
Trung tâm đặt giữ chỗ qua điện thoại Miền Nam: 08-8320320
Jet Star Pacific Airline
Thành phố Hồ Chí Minh
(Giờ mở cửa: Từ 07:30 đến 18:00)
Phòng vé, số 01 Công trường Mê Linh, Quận 1 (84-8) 8.258.101 (84-8) 8.258.102
Phòng vé, số 4 đường Trường Sơn, Quận Tân Bình (84-8) 8.442.705 (84-8) 8.486.256
Phòng vé, số 177 Võ Thị Sáu, Quận 3 (84-8) 2.907.349 (84-8) 9.325.980
VietJetAir TPHCM
- Sân bay Quốc tế Tân Sơn Nhất
Tel: +84 (8) 3 547 4174
Fax: +84 (8) 3 848 9343
b. Xe khách
Từ Hà Nội và Sài Gòn có rất nhiều hãng xe chất lượng cao đến Quảng Ngãi , các bạn có thể liên hệ các nhà xe để đặt vé trước (từ 2-5 ngày tùy vào thời điểm chuyến đi của bạn, vào những dịp nghỉ lễ thì cần đặt sớm nếu không sẽ không có vé).
TUYẾN HÀ NỘI - QUẢNG NGÃI
CHÍN NGHĨA
Lịch trình : Hà Nội - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Nước Ngầm 14h-14h30, Quảng Ngãi 12h30-14h
Điện thoại : 04 38616605
SAO VÀNG
Lịch trình : Hà Nội - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Nước Ngầm 13h15, Quảng Ngãi 13h15
Điện thoại : 0977 291761
QUÂN TRUNG
Lịch trình : Hà Nội - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Hà Nội 15h30, Quảng Ngãi 15h-16h
Điện thoại : 04 38616605 - 055 6275102 - 0915 119872 - 0989 196594
TUYẾN SÀI GÒN - QUẢNG NGÃI
CHÍN NGHĨA
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Sài Gòn 10h-13h-14h-15h-16h-17h-18h-19h30 Quảng Ngãi 14h-14h30-15h-15h30-16h-16h30-17h
Điện thoại : 08 38984892 - 0908 147194 - 055 3831383 - 0983 725569
SAO VÀNG
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Sài Gòn 15h-16h-17h-18h30 Quảng Ngãi 15h-16h-16h30-17h
Điện thoại : (055)382.8626 - (08)2206.0020 - 0905.446.443 - 0977.718.881
BÌNH TÂM
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Sài Gòn 14h-15h-16h-17h-18h Quảng Ngãi 14h-15h-16h-17h-18h
Điện thoại : 08 35118996 - 0943080941 - 055 8555777 - 055 3831389
MINH CHÍ
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 055 6288301 - 055 3865301 - 0978 779378
DŨNG THẢO
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 055 3835458 - 0914 101178 - 0932 513238
DŨNG HÙNG
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 0903 678359
THIÊN TRANG
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Sài Gòn 14h-15h-16h-17h Quảng Ngãi 14h-15h-16h-17h
Điện thoại : 08 22002935 - 055 3836936 - 0979 097992 - 0913 488989
HƯƠNG THỦY
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 0976 578955
HUY SANG
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi (Đức Phổ)
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 055 3858079 - 0919 213509
NHẬT CÒN
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 0914 174812 - 0979 785738 - 0983 288316 - 0168 7317885
GIA HIỀN
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 0914 011128 - 0906 905360
QUANG HUYỀN
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : (055) 3970011 - 0913 428165 - 01649165428
ĐỒNG TRANG
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 0914 091828 - 0988 172706
THÀNH LONG
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 055 3860363 - 0918 802374 - 0938 765129
MINH MẪN
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 055 3973232 - 0918 798985 - 0127 7740197
THIỆN NGHĨA
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : Liên hệ
Điện thoại : 0168 5902098 - 0914 021029
MINH PHƯỚC
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi
Giờ xuất bến : 14h ở 2 đầu bến
Điện thoại : 055 3930180 - 0918 045057 - 0914 244268
KINH THÀNH
Lịch trình : Sài Gòn - Quảng Ngãi (Nghĩa Hành)
Giờ xuất bến : 13h hàng ngày
Điện thoại : 055 3861046 - 0913 133234
b. Tàu lửa
Mỗi ngày từ 2 đầu Hà Nội và Sài Gòn có 5 chuyến tàu Thống Nhất ra vào Bắc Nam, tùy vào khoảng thời gian của mình mà bạn có thể chọn giờ tàu cho phù hợp (Các tàu số lẻ đi từ Hà Nội vào, các tàu số chẵn đi từ Sài Gòn ra).
TÀU SE1 & SE2
- Hà Nội 19h00 --> Quảng Ngãi 13h23 - Sài Gòn 19h00--> Quảng Ngãi 9h03
TÀU SE3 & SE4
- Hà Nội 23h00 --> Quảng Ngãi 15h23 - Sài Gòn 23h00--> Quảng Ngãi 11h41
TÀU SE5 & SE6
- Hà Nội 9h00 --> Quảng Ngãi 4h00 - Sài Gòn 9h00--> Quảng Ngãi 23h22
TÀU SE7 & SE8
- Hà Nội 6h15 --> Quảng Ngãi 0h36 - Sài Gòn 6h25--> Quảng Ngãi 20h22
TÀU TN1 & TN2
- Hà Nội 13h15 --> Quảng Ngãi 16h28 - Sài Gòn 13h15--> Quảng Ngãi 4h57
c. Sau khi di chuyển tới Quảng Ngãi nếu đoàn đông các bạn nên thuê một chiếc taxi đi từ Trung tâm Tp Quảng Ngãi ra tới cảng Sa Kỳ (khoảng cách khoảng 20km) hoặc để tiết kiệm chi phí các bạn có thể sử dụng tuyến xe buýt 03 có lịch trình chạy Bến xe Quảng Ngãi - Cảng Sa Kỳ. Tuy nhiên lưu ý với các bạn là phải đi chuyến xe buýt sớm nhất lúc 5h sáng để đảm bảo có thể ra được cảng sớm và không bị lỡ tàu (thời gian đi của chuyến xe buýt khoảng 1 tiếng)
- Mỗi ngày từ cảng Sa Kỳ và cảng Lý Sơn đồng thời có 1 chuyến tàu cao tốc ra đảo và vào đất liền. Tàu rời cảng trong khoảng từ 7h30 đến 8h00. Phòng vé được mở cửa vào 6h30 hàng ngày, mỗi người xếp hàng sẽ được mua 2 vé, khi mua vé sẽ phải khai báo họ tên, năm sinh, địa chỉ, số CMND. Đối với các bạn đi đoàn đông có thể đăng ký trước danh sách của đoàn (bao gồm đầy đủ các thông tin như phía trên) kèm theo số điện thoại đại diện của trưởng đoàn và fax về cho ban quản lý cảng chậm nhất trước 15h30 của ngày hôm trước ngày đi, khi đến mua vé cần mang theo danh sách gốc. Ban quản lý cảng cũng tổ chức bán vé trước một ngày cho các bạn muốn mua trước vào 2 khoảng thời gian là 9h-11h và 13h30-15h30. Nếu đã mua vé mà không thể tới kịp giờ tàu chạy các bạn cần thông báo trước ít nhất 2h cho ban quản lý cảng, trường hợp này bạn sẽ được hoàn lại 80% tiền vé hoặc di chuyển bằng chuyến kế tiếp với giá vé phụ thu 20%.
Ngoài tàu cao tốc, mỗi ngày có 1 chuyến tàu vận tải (tàu gỗ) vận chuyển hàng hóa và cả hành khách ra đảo Lý Sơn, thời gian tàu gỗ chạy sẽ lâu hơn (8h-11h) so với tàu cao tốc (8h-9h) nên các bạn cứ cân nhắc lựa chọn. Tàu từ Đảo Lớn sang Đảo Bé khởi hành từ 8h sáng và quay lại Đảo Lớn vào lúc 14h30 hàng ngày, các bạn cũng có thể liên hệ với tàu cá của người dân để sang Đảo Bé.
4. Khách sạn và nhà nghỉ trên đảo
Lý Sơn là một đảo nhỏ, dịch vụ du lịch còn đang mới phát triển. Bạn sẽ không có nhiều lựa chọn cho việc lưu trú. Một số khách sạn bạn nên tham khảo qua :
- Khách sạn Lý Sơn: ngay gần cầu cảng. Khách sạn nói chung là sạch sẽ, gần trung tâm, tiện đi lại. Có thể thuê xe máy tại khách sạn luôn, giá khoảng 150k/ngày, xăng tự đổ
+ Điện thoại : 055.3.867.888 - 0916 644 249 (Cô Dung)
- Nhà hàng, nhà nghỉ Viễn Đông: có sân vườn rộng rãi, chứa khoản 200 khách để tổ chức, hội họp, vui chơi giải trí, nằm tọa lạc dưới bóng cây bàng vuông trên 100 tuổi. Nhà hàng có phục vụ một số món ăn Hải Sản của biển đảo Lý Sơn, ngoài ra còn có món gỏi tỏi non và gỏi tỏi rau câu biển. Nhà nghỉ có cả dịch vụ đón khách từ cầu cảng về nhà nghỉ miễn phí, có dịch vụ cho thuê xe máy.
+ Điện thoại : 0977.405.507 ( Chú Thanh ) – 0166.7537.351 (Cô Lệ)
- Nhà hàng, Nhà nghỉ Hoa Biển: nằm sát mép biển ngửa mặt là hòn Mù Cu chính diện hướng Đông, nhà nghỉ có vị trí thuận lợi cho Ngắm Bình Minh. Hướng Tây nhà nghỉ khoảng độ 300m là hòn núi Thới Lới, hướng Bắc khoảng độ 300m là ngọn Hải Đăng hùng vĩ, tiếp theo là Hang câu, Chùa Hàng… hướng Nam khoảng 200m là cảng neo đâu tàu thuyền. Nhà nghỉ có xe du lịch đưa đón khách miễn phí và cho thuê xe máy du lịch quanh đảo.
+ Giá phòng: Phòng đôi (2 gường/4 người) : 200.000đ/phòng. Phòng đơn (1 gường/2 người) : 150.000đ/phòng.
+ Điện thoại: 055.3867522 - 0983867522 (Chú Tiển) - 0977208242 (Chị Đến).
- Nhà Nghỉ, Cafe Đại Dương: gần Cầu cảng An Vĩnh Lý Sơn. Phòng nghỉ rộng rãi, sạch sẽ thoáng mát, đầy đủ tiện nghi, phòng vệ sinh khép kín.
+ Liên hệ: Cầu cảng xã An Vĩnh, huyện đảo Lý Sơn, Tỉnh Quảng Ngãi.
+ Điện Thoại: 0977.205.818 gặp Minh Khánh
- Nhà hàng, nhà nghỉ Mỹ Phụng
+ Điện thoại : 0553862772 - 0978775948 (Chú Lợi) - 0167 8378667 (Cô Phụng)
- Nhà hàng, nhà nghỉ VIP Thành Lợi
+ Điện thoại : 0553 867230 - 0983 364 222
- Nhà hàng, nhà nghỉ Thành Phát
+ Điện thoại : 055 8862 628 - 0988 628 416 (Chị Bốn).
5. Các địa điểm du lịch trên đảo Lý Sơn
Bản đồ các điểm du lịch trên đảo Lý Sơn
Mình xin giới thiệu một số địa điểm chính :
Chù Đục - Quan Âm Đài
- Ngự giữa lưng chừng sườn núi Giếng Tiền, ngọn núi lửa đã ngủ quên hàng ngàn năm trên đảo, du khách phải vượt qua hơn 100 bậc thang men theo sườn núi để đến được Chùa Đục.
- Tọa lạc ngay tiền sảnh của khu thắng cảnh chùa Đục là tượng Quán Thế Âm cao 27 mét, dẫn lên các điện thờ cổ kính, rêu phong nằm sâu trong lòng núi. Chùa Đục còn gọi là chùa không sư, theo tương truyền của người theo đạo Phật, Quán Thế Âm từng chọn ngự ở đây, trấn giữ bình yên cho dân đảo tránh được những cơn thiên tai.
- Từ chùa, theo hướng tượng Quán Thế Âm nhìn ra hướng biển cảnh đẹp như tranh. Thú vị nhất là leo lên tận đỉnh Liêm Tự để nhìn thấy miệng núi lửa bây giờ là một cảnh đồng cỏ xanh hình lòng chảo. Đỉnh núi là một đài ngoạn cảnh tưởng lý tưởng để ngắm nhìn bao quát biển đảo Lý Sơn từ trên cao để hiểu vì sao nơi đây được ví như chốn tiên cảnh.
Cổng tò vò
- Từ cầu cảng chính đi vào cổng chào của Lý Sơn, rẽ trái đi meo theo con đường nhỏ đến gần chùa Đục sẽ thấy một mỏm đá nhỏ nằm sát dưới biển. Đây là một trong những địa điểm yêu thích của các bạn đam mê chụp ảnh khi đặt chân tới Lý Sơn, các bạn có thể cùng bạn bè tới đây để đón những khoảnh khắc khi bình minh lên hoặc khi hoàng hôn dần xuống.
Chùa hang
- Chùa Hang (tên chữ là Thiên Khổng Thạch Tự, Chùa đá trời sinh) ở xã An Hải, đảo Lý Sơn, được lập ra dưới triều vua Lê Kính Tông bởi ông Trần Công Thành, một trong những người đã ở đây tạo dựng cùng với việc khẩn hoang, mở đất lập làng An Hải, An Vĩnh xưa. Gọi là chùa Hang vì chùa nằm trong một hang đá lớn nhất trong hệ thống hang động ở Lý Sơn, được tạo ra từ dãy núi Thới Lới, màu nham thạch, vách núi dựng đứng cao gần 20m.
Âm Linh Tự
- Âm linh tự (nghĩa tự, miếu âm hồn, miếu âm nhơn, am chúng sinh…) là một công trình thờ tự thường gặp ở các làng, xã, xóm, ấp trên khắp đất nước Việt Nam.
Đây là nơi thờ cúng vong hồn những người chết đi nhưng vì nhiều lý do không có ai thừa nhận hoặc không ai biết đến. Họ có thể là một kẻ vô gia cư, không họ hàng thân thích. Cũng có thể họ có gia đình, còn bà con, thân tộc nhưng trên bước đường lưu lạc mưu sinh thình lình gặp tai ương bất trắc hay tật bệnh bất ngờ rồi lìa đời ở một nơi nào đó mà thân nhân chẳng được báo tin, vô tình trở thành những âm linh cô độc…
Thờ cúng ở Âm linh tự còn có những linh hồn là chiến sỹ trận vong, vì bối cảnh ác liệt của chiến trường nhiều khi xác thân không còn tìm được.
Người xưa gọi chung những đồng loại rơi và tình cảnh như vậy là “thập loại chúng sinh” và dành cho họ mối thương cảm mang đậm tình người. Đại thi hào Nguyễn Du cũng đã từng viết bài “Văn tế thập loại chúng sinh” (Văn Chiêu hồn), lưu truyền rộng rãi trong dân gian, thể hiện sự đồng cảm sâu xa giữa những người đang sống với các cô hồn bạc phận.
Trong khi kiến lập đình, chùa để thờ Phật, Thánh, Thần mong cầu duyên, trợ phúc, người xưa cũng không quên dựng miếu vọng, nhang khói cho những cô hồn vất vưỏng còn chưa hóa kiếp, gọi là miếu âm hồn. Cũng có nơi cô hồn thờ chung trong nội thất đình làng, miếu bà tại một gian riêng. Nếu thờ ở ngoài sân thì bàn thờ âm linh được trí ở mặt sau bình phong, hướng đối diện với chính điện đình miếu.
Ngoài ra, nơi cửa Phật, bàn thờ cô hồn cũng được thiết riêng ở hiên phải của chùa, nơi đặt tượng Tiêu Diện Đại sỹ (dân gian gọi là Ông Tiêu), theo thuyết nhà Phật là một hoá thân của Bồ tát Quán Thế Âm làm nhiệm vụ chưởng quản, cứu độ cô hồn. Trong các buổi công phu kinh chiều, nhà chùa đều có cúng thí thực tại gian thờ này với ý nghĩa ban lộc cho những vong linh không người chăm sóc, thiếu vắng khói hương.
Theo quan niệm “Sinh hà, tử thị” (sống sao, chết vậy), trong các ngày lễ tết, cúng giỗ tại đình chùa, miếu tự cũng như ở tư gia đều có mâm cúng cô hồn để an ủi chia sẻ nỗi cô đơn của người bất hạnh.
Ở nhiều tỉnh ven biển miền Trung, trong đó có Quảng Ngãi, hằng năm đến tiết Thanh minh (khoảng tháng 3 âm lịch) người dân tảo mộ và cúng tế các vong linh cô hồn ở các âm linh tự, nghĩa tự, gọi là cúng Thanh minh. Đây là nét khác biệt với cư dân Bắc Bộ, vì ngoài việc cúng cô hồn, cư dân ven biển miền Trung không có tục tảo mộ tổ tiên và ăn tết Thanh minh vào dịp này.
Không giống với nhiều âm linh tự, nghĩa tự, miếu cô hồn ở những nơi khác, kể cả nghĩa tự làng An Hải trên cùng huyện đảo, Âm linh tự làng An Hải có mái che, các gian thờ bài trí quy củ, hàng năm tại đây diễn ra khá nhiều nghi lễ long trọng, có sự tham gia của đông đảo dân làng. Đây cũng là nơi lưu giữ nhiều tư liệu quý liên quan đến các đội Hoàng Sa, Bắc Hải, kể cả những tư liệu là của riêng các gia đình, gia tộc được người dân tin tưởng đem lưu gởi.
Theo lời kể của các bậc cao niên, khoảng đầu thế kỷ XIX, hai làng An Vĩnh và An Hải (nay là xã An Vĩnh và xã An Hải) đã có đình làng và nghĩa tự. Tuy nhiên, đến khoảng thập kỷ 50 của thế kỷ trước, đình làng An Vĩnh bị hư hại, dân làng rước các linh vị thờ thần hoàng, các vị tiền hiền về thờ ở Âm linh tự. Vì vậy, trong hơn nửa thế kỷ, Âm linh tự làng An Hải là nơi sinh hoạt tâm linh, lễ hội dân gian tập trung của cộng đồng cư dân sở tại.
- Đặc biệt, vào tiết Thanh minh hằng năm bà con các dòng tộc làng An Hải tổ chức lễ khao lề thế lính Hoàng Sa tại Âm linh tự, một nghi lễ đặc biệt nhằm tưởng vọng và tri ân nghĩa liệt sỹ của các đội Hoàng Sa, Bắc Hải cùng các dân binh, tráng đinh đã hy sinh trong khi làm nhiệm vụ tuần phòng trên biển, trú phòng trên các quần đảo, chống trả quân cướp biển để bảo vệ tàu thuyền, ngư dân cùng sự yên lành của làng quê đất đảo.
Sử cũ chép rằng, dưới thời chúa Nguyễn và tiếp sau đó là triều đại nhà Nguyễn, nhà nước phong kiến Việt Nam đã cho thành lập các hải đội Hoàng Sa, Bắc Hải làm nhiệm vụ tuần phòng trên biển, giong thuyền đến các quần đảo Hoàng Sa và Bắc Hải (Trường Sa) để thu lượm hải vật, sản vật, đo đạt hải trình, cắm mốc và dựng bia minh định chủ quyền đối với các quần đảo này.
Tài liệu, bản đồ, các trang ghi chép của những nhà truyền giáo, nhà buôn, các sỹ quan hải quân và các nhà thám hiểm phương Tây cũng góp phần chứng minh sự hiện diện khá thường xuyên của các lực lượng dân sự và quân sự người Việt tuần phòng trên vùng biển tiếp giáp hoặc cập thuyền đồn trú trên quần đảo Paracels (Hoàng Sa).
Với những người lính làm nhiệm vụ tuần phòng trên đảo Hoàng Sa, ròng rã 6 tháng ròng lênh đênh sóng nước cùng những chiếc thuyền câu (điếu thuyền, tiểu điếu thuyền, di chuyển nhanh, dễ xoay trở trên những vùng biển nhiều rạn san hô), thường xuyên đối mặt với sóng cả, gió to, thì cái chết, dù bất cứ nguyên nhân nào, cũng đồng nghĩa với việc lấy lòng biển bao la làm nơi mai táng hình hài.
Trong hành trang chuẩn bị cho chuyến hải trình dài ngày đến Hoàng Sa, Trường Sa, ngoài những vật dụng thiết yếu dùng cho người đi biển, mỗi thuỷ thủ can trường của các đội Hoàng Sa, Bắc Hải còn tự mình chuẩn bị 1đôi chiếu, 7 nẹp tre, 7 sợi dây mây, 1 thẻ bài khắc tên họ, quê quán, phiên hiệu.
Nếu không may người thuỷ thủ qua đời thì những đồng đội trên thuyền sẽ bó thi hài người xấu số cùng với chiếc thẻ khắc tên vào trong manh chiếu, nẹp dọc 7 thanh tre rồi buộc chặt lại bằng 7 sợi dây mây. Sau một vài nghi thức đưa tiễn giản đơn, thi hài sẽ được đem thả xuống biển.
Những người còn sống gởi lên cao xanh lời cầu nguyện mong manh rằng xác thân người bạn thuyền xấu số của họ sẽ trôi dạt vào bờ biển, và nếu may mắn có ai đó vớt được nắm xương tàn thì nhờ chiếc thẻ mà biết tên họ quê quán của con người đã vị quốc vong thân.
Nguyện cầu là vậy nhưng chẳng có mấy khi xác người xấu số trôi dạt được vào trong mé biển. Đó là chưa kể lắm khi cả thuyền hoặc cả hải đội bị bão tố đánh chìm… Cho đến nay người dân Lý Sơn còn truyền tụng nhiều câu ca nói về những hiểm nguy, gian khổ mà người lính Hoàng Sa, Trường Sa phải chịu đựng trong khi thi hành nhiệm vụ:
Trường Sa đi có về không
Lệnh vua sai phải quyết lòng ra đi
Hoàng Sa lắm đảo, nhiều cồn
Chiếc chiếu bó tròn mấy sợi dây mây
Hoàng Sa trời bể mênh mông
Người đi thì có mà không thấy về
Hoàng Sa mây nước bốn bề
Tháng hai khao lề thế lính Hoàng Sa
Từ năm 2010, khi đình làng An Hải được phụng dựng, linh vị thần hoàng, các vị tiền hiền và tử sĩ Hoàng Sa, Bắc Hải được rước về thờ tự ở đình làng. Tuy vậy, vong linh những người lính Hoàng Sa, Bắc Hải vẫn còn được thờ vọng tại Âm linh tự và người dân thường xuyên đến dâng hương hành lễ.
Đình An Vĩnh
- Đình làng An Vĩnh lúc đầu xây dựng bằng tranh, cột bằng gỗ tra bể, cây bàng, vách đất. Đến năm Mậu Ngọ (1798), Cảnh Thịnh thứ 7, đình An Vĩnh được tu bổ xây mới. Năm Nhâm Dần (1842), Thiệu Trị thứ 2, đình An Vĩnh bị giặc Tàu cướp đốt phá.
Năm Canh Thân (1920), Khải Định thứ 5, đình làng An Vĩnh khôi phục quy mô hoành tráng theo kiến trúc hình chữ tam gồm đình thượng, đình trung và đình hạ. Năm 1922, đình làng An Vĩnh bị bão lớn làm hư hại nặng.
Năm 1946, Ủy ban Hành chính Kháng chiến xã Lý Sơn đặt trụ sở làm việc tại đình An Vĩnh. Năm 1953, đình An Vĩnh bị Pháp thả bom làm sập mái trước, sắc phong bị cháy. Năm 1957, đình làng An Vĩnh bị hư hại quá nặng, dân làng tu bổ nhà thờ tiền hiền để thờ các vị tiên công.
Năm 2009, đình An Vĩnh được Nhà nước đầu tư kinh phí nghiên cứu trùng tu phục dựng lại như cũ, nhưng không còn giữ được dấu tích và hiện vật liên quan đến Đội Hoàng Sa trước đây. Chỉ có hàng năm tại đình làng vào tiết thanh minh tháng ba âm lịch làm lễ cầu siêu vong độ cho hương hồn lính Hoàng Sa bỏ mình trên biển.
Kiến trúc đình làng An Vĩnh có kết cấu kiến trúc hình chữ Tam, gồm đình hạ, đình trung và đình thượng được liên kết với nhau bằng máng xối dài. Các bộ vì kèo giống các bộ vì kèo nhà rường miền Trung. Mô thức trang trí tứ linh, ngũ phúc thể hiện quan niệm âm dương cầu mong mọi sự bình an cho dân làng.
Đình Lý Hải
- Di tích nằm ở xã Lý Hải, huyện đảo Lý Sơn. Đình làng và nhà thờ được xây dựng từ năm 1820, năm đầu tiên dưới triều vua Minh Mạng. Di tích đình làng và nhà thờ tiền hiền Lý Hải thuộc loại hình kiến trúc nghệ thuật tôn giáo, mang phong cách kiến trúc nghệ thuật thời nguyễn, thể hiện qua kỹ thuật chạm khắc gỗ độc đáo ở án thờ, các vì kèo, trụ chồng, đỉnh cửa…kỹ thuật đắp nổi qua các ô trang trí cổ diêm với các mô – típ mai điểu, ngư điểu, ở bề mái với mô – típ lưỡng long triều nhật, long phụng triều quy, ở mặt tiền với mô – típ cặp nghê chầu đỡ cột đình. Hiện đình làng và nhà thờ còn lưu giữ được các bức hoành phi, ngai thờ, liễn đối cẩn xà cừ có giá trị về lịch sử, văn hoá, bên cạnh giá trị về mặt tâm linh đối với cư dân trên đảo Lý Sơn.
Di tích đình làng Lý Hải là một trong số rất ít đình làng ở Quảng Ngãi khỏi bị chiến tranh tàn phá và còn tương đối nguyên vẹn. Đình làng và nhà thờ làm bằng chất liệu gỗ, bởi vậy, trải thời gian gần hai thế kỷ, không khỏi có sự xuống cấp, các mô – típ hoa văn có phần bị mờ, do quá trình bào mòn của nắng mưa, độ ẩm và gió biển.
Đỉnh Thới Lới
- Là một ngọn núi lửa đã tắt, đỉnh núi cao nhất của toàn đảo Lý Sơn (149m). Hiện tại trên đỉnh núi có một hồ nước ngọt có thể tích 30.000 m3 cung cấp toàn bộ nước ngọt cho cả 2 đảo lớn và đảo bé.
Đảo Bé
- Đảo Bé hay còn gọi là đảo An Bình đúng như tên gọi, có diện tích rất bé. Đảo Bé tuy diện tích rất nhỏ, nhưng lại có một bãi tắm đẹp tuyệt vời với làn cát trắng mịn, bao bọc bởi cánh cung vách đá cao, và những con sóng tung bọt trắng xóa ào ạt ngày đêm.
- Từ đảo lớn mỗi ngày đều có tàu sang đảo bé, chạy lúc 8h sáng rồi quay lại vào lúc 14h30 hàng ngày. Nếu đoàn bạn có nhiều người có thể thuê thuyền sang đảo bé cho chủ động. Thuê thuyền riêng có lợi thế là bạn có thể đi bất cứ lúc nào, không phụ thuộc vào giờ tàu chạy. Tối có thể mang theo lều ngủ tại đảo bé, đốt lửa trại và giao lưu văn nghệ. Hẹn tàu sáng hôm sau đón về sớm rồi quay vào đất liền luôn.
- Bạn có thể liên hệ thuê thuyền đi đảo Bé :
+ Bác Tròn : 0166 371 6017
+ Chú Thông : 0168 742 5419
+ Cô Cầm : 0985 431 923
Đài tưởng niệm hải đội Hoàng Sa
- Toạ lạc ngay trung tâm huyện đảo Lý Sơn, cụm tượng đài và nhà lưu niệm Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải đứng sừng sững trước sóng biển và nắng gió, như biểu tượng cho sự khẳng định chủ quyền của nước ta đối với quần đảo Hoàng Sa.
- Trong gian phòng chính rộng 150m2 dùng để trưng bày. Các hiện vật của những chiến binh đi Hoàng Sa được đặt trang trọng trong tủ kính hay gắn trên tường như: hai chiếu cói, bảy dây mây, bảy nẹp tre, bảy thẻ tre, lu đựng nước, dầu rái và xơ đay (dùng để sữa chữa khi thuyền gặp nạn mà ấn tượng nhất có lẽ là chiếc thuyền nan phục chế của nghệ nhân Võ Hiển Đạt. Giữa phòng là bài vị của các anh hùng trong công cuộc tiên phong mở cõi và khẳng định chủ quyền được đặt trang nghiêm như: Phạm Quang Ảnh, Phạm Hữa Nhật, Võ Văn Khiết…
6. Các món ăn ngon và đặc sản đảo Lý Sơn
Gỏi rong biển
Một trong những đặc sản của biển đảo Lý Sơn, nếu ai từng thưởng thức qua, hẳn khó mà quên hương vị đậm đà của món gỏi rong biển nơi đây. Những cọng rong biển thân tròn, rẻ nhánh như những cành san hô, xanh trong trộn lẫn giữa những cọng rau húng quế,bên trên, rắc khéo những hạt đậu phộng và ít hành phi dậy mùi kích thích khứu giác.
Gỏi rong biển, chỉ có mỗi những cọng rong tươi roi rói làm nguyên liệu chính, có thể trộn thêm tôm, thịt, bò khô… Rong biển tươi vừa vớt ngoài biển vào rửa sạch, thái cọng vừa ăn trộn với rau húng quế, gia vị vừa ăn, rưới chút nước cốt chanh, nước mắm ớt tỏi, dầu phi.
Gỏi tỏi
Đảo Lý Sơn được mệnh danh là vương quốc tỏi, cây tỏi ngoài lấy củ còn được chế biến thành món gỏi hấp dẫn. Gỏi tỏi Lý Sơn được làm từ thân tỏi đực, tỏi nhổ lên chỉ lấy phần thân, bỏ lớp vỏ ngoài cùng, rửa sạch hấp cách thủy cho chín rồi trộn với các loại gia vị, rắc thêm ít đậu phộng là có món gỏi có hương cay nồng của tỏi ngon tuyệt .
Ăn gỏi tỏi với bánh tráng nướng mới đúng kiểu. Bánh tráng phải là bánh tráng dày, bẻ từng miếng bánh tráng xúc gỏi tỏi chấm nước mắm cay. Vị béo của bánh tráng quyện cùng vị thơm nồng nồng của tỏi không gì ngon bằng. Gói tỏi được chấm với nước sốt, xúc cùng miếng bánh tráng dày chưa đưa lên miệng đã nghe hương vị thơm nồng . Được nhai cái giòn giòn của bánh tráng, sần sật của gỏi tỏi thật tuyệt, quyện theo hương vị ngòn ngọt, béo béo của nước xốt, bùi bùi thơm thơm của đậu phộng nhấm nháp nghe cay cay, nuốt xuống bụng nghe ấm ấm của vị tỏi . Những người đi biển đánh cá về thường nhậu rượu đế với gỏi tỏi để giải mỏi. Dang nắng dầm mưa về, người dân Lý Sơn cũng ăn gỏi tỏi cho khỏe người. Gỏi tỏi là món dân dã ngon bổ rẻ, nhưng cũng là đặc sản của vùng tỏi này. Vì thế nếu đi ra đảo không trúng mùa tỏi, chỉ khách quý mới được thưởng thức món đặc sản gỏi tỏi.
Ốc tượng
Ốc tượng là món hải sản nổi tiếng nhất ở đây, được nhiều người ưa chuộng. Ốc tượng thuộc loài ốc to trong các loài nhà ốc. Ốc tượng không phải dễ tìm, nói là ốc biển nhưng không phải biển nào cũng có. Đảo Lý Sơn có lẽ là quê hương của loài ốc tượng. Loại ốc tượng to và ngon nhất phải chọn loại lớn cỡ bàn tay xòe, nặng khoảng nửa ký.Thịt ốc trắng và trong như thịt mực hấp, vừa thơm tho lại giòn giòn như gân sụn.
Người dân đảo Lý Sơn chế biến thành các món ăn đơn giản mà cực ngon. Ăn ốc thường chế biến theo hai cách: nấu cháo ốc và làm món trộn, hay còn gọi là gỏi ốc. Nấu cháo ốc tượng đơn giản như nấu cháo hành. Khi gạo đã nhuyễn, cho thịt ốc vào, thịt ốc có thể xắt nhỏ, hoặc để nguyên con tùy người ăn. Cỡ chừng 15-20 phút là nồi cháo được, nhắc xuống dùng ngay và khách sẽ nhớ mãi hương vị đặc biệt của món cháo này. Ăn món ốc trộn thì làm hơi công phu hơn món cháo. Ốc được chà, rửa sạch bằng nước muối, để ráo nước, cho nguyên cả con vào nồi luộc. Sau đó thái thịt ốc mỏng và nhỏ khi còn nóng rồi trộn ngay với một ít đậu phụng rang bóc vỏ, được giã giập. Chuẩn bị sẵn một chén nước mắm cá cơm cùng các thứ gia vị: ớt, tỏi, tiêu, chanh và một vài đĩa rau sống sạch sẽ, phong phú các loại rau, vài chục bánh tráng mỏng, thế là đã có một món ăn ngon.
Ốc cừ
Ra đảo Lý Sơn bạn hãy thử thưởng thức món ốc cừ hấp gừng nhé. Gọi là ốc cừ vì ốc có miếng vảy che trước miệng tròn tròn giống chiếc cúc áo cứng như xà cừ, thịt ốc giòn và rất ngọt. Ốc cừ ở vùng biển Lý Sơn ngon hơn ốc ở các vùng biển khác. Ốc cừ được bắt từ biển, nơi nào có sóng lớn thì ốc càng ngon. Ra khỏi đầu ngọn sóng là đã có ốc cừ. Khi thủy triều rút xuống thấp, dạo mé bãi biển đã có thể bắt được ốc cừ, nhưng chỉ là ốc nhỏ. Muốn có ốc to phải ra biển thật sâu.
Ốc cừ thường được người dân đảo chế biến bằng những hình thức dân dã như: nướng, luộc hay xào sả ớt nhưng vẫn rất ngon và độc đáo, giữ được hương vị của loại đặc sản vùng biển đảo Lý Sơn. Ốc cừ ăn kèm với rau húng quế và củ tỏi tươi Lý Sơn mới ngon. Dùng tăm tre nhọn trụi ốc, cắm vào miệng ốc, gỡ bỏ vảy chấm ruột ốc với muối tiêu chanh.
Ốc Vú Nàng Lý Sơn
Mỗi khi có dịp từ đất liền ra đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi, gặp ngày trăng tròn, thế nào bạn cũng được chiêu đãi các món ăn chế biến từ ốc vú nàng. Loài ốc có tên gọi độc đáo khiến nhiều người muốn tò mò tìm hiểu. Thật ra vú nàng là loài ốc hình chóp lệch, trên đỉnh có một cái núm nhỏ trông tựa như bầu vú của cô gái dậy thì, vỏ ngoài màu đen xám, mặt trong lấp lánh xà cừ.
Ốc vú nàng có thể làm được nhiều món, từ hấp, luộc đến nướng, làm gỏi đều cho vị ngọt ngon đê mê. Luộc hay hấp có lẽ thông dụng hơn cả bởi không chỉ đơn giản mà không giữ nguyên được hương vị đặc trưng của ốc vú nàng. Khi hấp ốc chớ quên củ sả, chút mắm để ốc thêm thơm ngon. Ốc dai ngọt, giòn sừn sựt, vừa béo ngậy, vừa đậm đà, ăn kèm rau răm, muối tiêu chanh hay nước mắm pha chua ngọt. Trong các món ngon nhất vẫn phải là món nướng. Ốc làm sạch xếp lên vỉ than hồng, chờ ngọn lửa liếm láp thân vỏ, chỉ một thoáng là nước ốc nhỏ ra cháy xèo xèo, thịt ốc bắt đầy săn lại, mùi thơm ngào ngạt. Ốc vú nàng nướng phải vừa chín tới ăn mới ngon, để quá lửa thì thịt bám chắc hay săn quắt lại rất khó gỡ ra. . Ốc nướng xong, mang đập vỏ ốc vào tảng đá để thịt ốc long ra, người ăn nhẹ nhàng gỡ lấy, đem chấm cùng muối tiêu chanh, miếng thịt ốc giòn ngọt, thơm lừng, ngon tuyệt.
Cua Huỳnh Đế
Đến Lý Sơn, bạn không thể bỏ qua những món hải sản tươi ngon một trong những đặc sản của Lý Sơn chính là cua huỳnh đế. Cua huỳnh đế được tôn xưng là vua của các loài cua. Bởi cua huỳnh đế có bộ áo giáp dày và cứng, màu đỏ hồng như chiến bào, li ti gai nhọn xuôi theo thân, càng to, cạnh sắc lém như dao.
Cua huỳnh đế vốn là đặc sản tiến vua bởi thịt cua mềm, càng ăn càng ngon, thơm và bổ dưỡng. Thịt cua huỳnh đế thơm ngon, bổ dưỡng, thớ thịt cua săn chắc, trắng muốt nhô và độ đạm cao.Với một chú cua huỳnh đế, bạn có thể hấp ăn với muối tiêu ớt xanh để tận hưởng hết cái chất ngọt ngào của thịt huỳnh đế, hoặc luộc cua lấy thịt rồi đem phi hành, nêm gia vị để nấu cháo. Cả hai cách làm đó đều rất đơn giản mà luôn có sức hút kì lạ với người thưởng thức. So với các loại hải sản thường gặp, cua huỳnh đế thuộc vế một đẳng cấp khác, được ví ngang với cá tuyết đen, cá hồi đỏ… là món ăn sang trọng đắt tiền.
Cua dẹt
Cua dẹt cũng được coi là một đặc sản của Lý Sơn. Trước đây, du khách nào đến đảo Bé muốn ăn con cua dẹt không phải là chuyện dễ bởi không phải ngày nào cũng bắt được chúng. Chúng chỉ bò lên từ những hốc đá sâu sau những cơn mưa dông, nay có nhiều hộ dân đã nuôi được chúng, bạn đã có thể thoải mái thưởng thức chúng bất cứ lúc nào.
Những con cua trông khô cằn, hoang dã thế nhưng khi nướng lên mùi thơm ngào ngạt. Bóc lớp vỏ đen cháy, những múi thịt trắng ngần săn chắc lộ ra, chấm muối ớt ăn nghe dậy lên vị thơm ngọt đậm đà.
Cháo Nhum biển
Con nhum – còn gọi là cầu gai hay nhím biển – hình dáng xù xì, xấu xí y hệt chùm gai, thường sống bám từ những bụi lá huệ quanh đảo. Sau khi đánh bắt , người dân bổ đôi con nhum, gỡ thịt chấm muối chanh với bồ tạt, ăn sống ngay khi mới vớt lên khỏi mặt nước hoặc trộn thịt nhum với trứng chưng mặn để ăn cơm. Có người nướng hoặc um thịt nhum với bắp chuối chát và cây chuối non… Nhưng, ngon nhất vẫn là món cháo nhum, ăn nóng , hương vị của món ăn này rất đặt biệt, có chút ngọt, chút mặn, hòa lẫn vị béo .
Cháo nhum, hương vị không thể lẫn với bất cứ món hải sản nào, bởi nó có vị ngọt thanh của nhân sò điệp, vị ngọt dịu như thịt tôm, cua mà phảng phất hương biển tanh nồng trong sự quyến rũ đậm đà của gia vị. Những người đi biển tin rằng ăn cháo nhum rất nhanh hồi phục sức khỏe và giúp tiêu hóa tốt hơn, riêng cánh đàn ông, món nhum có tác dụng bổ dương và tăng cường sinh lực. Một bát cháo Nhum thơm phức được ăn cùng với hành lá, rau mầm mang theo đầy đủ vị tanh, ngọt, béo ngậy đặc trưng mà chỉ mình con Nhum mới có thể mang lại. Du khách, sẽ lại được thưởng thức một hương vị độc đáo, dân dã mà ngọt ngào. Từng miếng thịt Nhum tan trên đầu lưỡi cũng với vị ngon và thơm của gạo nấu nhuyễn một điều chắc chắn rằng khi du khách đã dùng cháo nhum thì sẽ không bao giờ quên được hương vị đặc biệt của loại đặc sản Lý Sơn này.
Cá tà ma
Cá tà ma là một loại cá sống ở biển, da có vảy màu nâu đen, thân dẹt, hình giống như con cá rô phi nước ngọt nhưng to hơn. Theo người dân ở đảo, sở dĩ loài cá này có tên tà ma là do chúng sống chủ yếu ở các gành rạn, rất lanh khôn, khó đánh bắt, nên dân gian gọi như vậy chứ.
Thịt cá tà ma dai, chắc ngọt, mùi vị thơm lạ lùng, phần lườn là chỗ ngon nhất, nên ăn cá này ai cũng phải gắp ít lườn để thưởng thức vị béo rất riêng. Mùa đông người dân đảo thường nướng cá, mùa hè nắng nóng thì nấu canh hẹ, canh chua, lẩu, cháo.
Chả cá Lý Sơn
Chả cá Lý Sơn được làm từ thịt cá đỏ củ tươi sạch, không hóa chất, không chất bảo quản. Khi cá vừa đưa vào bờ đã được cơ sở mua về để chế biến chả. Quy trình chế biến hoàn toàn bằng thủ công: Cá được rửa sạch, dùng muỗng nạo tách thịt cá ra khỏi xương. Sau đó, bỏ thịt cá vào thau, nêm nếm gia vị tỏi tiêu, muối, bột ngọt rồi dùng tay nhào bóp cho đến khi chúng quyện chặt săn lại là được. Chả cá dùng chế biến nhiều món ăn như: Gói ram, chiên trần, nấu lẩu khổ qua, nem nướng…
Điều cốt yếu tạo nên miếng chả cá rất Lý Sơn này là cá tươi rói chưa qua ướp đá. Vì thế, chả cá Lý Sơn không phải có quanh năm mà chỉ những khi trời yên biển lặng, thuyền chở cá về thì chả mới ra lò. Nếu cá không tươi thì chả cá làm ra sẽ không có màu trắng hồng đẹp mắt, không thơm, không dai. Điểm thứ hai quyết định đặc trưng của chả cá Lý Sơn là có thêm gia vị của tỏi Lý Sơn. Người làm chả cá ở Lý Sơn có một nguyên tắc: Chỉ dùng tỏi Lý Sơn làm gia vị để ướp chả. Được biết, cá tươi mà trộn với tỏi Lý Sơn mới chỉ vừa trộn xong chưa cần chiên, hấp đã dậy mùi thơm nức. Nếu dùng tỏi khác hương vị sẽ kém hẳn.
Gỏi sứa
Món ăn không cầu kỳ, phức tạp là công thức của món gỏi sứa ngọt mát này giống như người dân xứ đảo luôn mộc mạc. Sứa vừa vớt về đem ngâm trong nước chuối chát xắt mỏng để sứa đỡ ra nước. Sau đó lo hái rau thơm, xắt thêm ít xoài, khế… pha chế chén nước chấm bằng mắm ngon. Phi hành với dầu ăn dậy mùi thơm, vàng rộm trộn đều nhau, rồi rưới nước mắm và nêm nếm cho thật vừa khẩu vị, rắc thêm đậu phộng.
Đem bày lên đĩa, thập bắt mắt, màu trắng trong của sứa nằm bệ vệ như làm duyên với màu xanh của rau, đỏ của ớt, vàng lợt đậu phụng rang. Bánh tráng dày có mè đem xúc khỏi cần thìa, chén. Thưởng thức vị chát chát của chuối chát, beo béo của đậu phộng rang chín vàng, cay cay của ớt, vị thơm từ rau thơm,rau quế… vị ngọt mềm, sần sật của thịt sứa hòa lẫn vào nhau, món ăn ngon và mát, mộc mạc tình quê, đã được ăn một lần hẵn không quên món ngon đến lạ.
Bánh ít lá gai
Bánh gai là một thứ quà quê quen thuộc với nhiều người, nhưng bánh lá gai của Lý Sơn ở Quảng Ngãi thì phải nói là khá đặc biệt. Để làm bánh ít lá gai trước tiên ngâm nếp cho mềm, xay thành bột rồi cho vào túi vải lọc, thật ráo nước. Dùng lá gai luộc chín, vớt lấy lá xắt nhỏ bỏ vào cối đá giã nát nhừ, cho bột nếp đã lọc vào cùng với đường quết thật nhuyễn, ngắt thành từng viên bột đều nhau, to cỡ chừng bằng ngón chân cái, dát mỏng, bỏ nhân vào giữa rồi túm lại tròn vo. Làm nhân bánh ít, người đất đảo hay ngào dừa hoặc đậu xanh với đường, cho bánh thêm hương vị. Muốn bánh ít có hình đẹp, xinh xắn như hình chóp nón thì cách gói bánh cần phải công phu và điêu luyện hơn. Dùng lá chuối tươi phơi nắng hoặc hơ lửa cho khỏi gãy, rồi xếp thành hai lớp lá để gói bánh. Để lúc bánh chín, bóc lá không dính tay, người ta bôi chút dầu phụng vào khi gói bánh. Cách nấu bánh ở đây cũng đặc biệt, lạ mắt, người ta sắp bánh lên rế đan bằng tre, rồi cho vào nồi chưng cất thủy.
Bánh ít lá gai có mùi thơm đậm đà của bột nếp, của lá gai, vị ngọt, vị béo của đường, nhân dừa, đậu xanh, hương của lá chuối, dầu phụng hòa quyện với nhau thành một thứ hương vị độc đáo và hấp dẫn khó quên. Bánh ít để lâu tối đa được một tuần lễ. Hai, ba ngày sau khi nấu chín là thời điểm ăn bánh ngon nhất, có đầy đủ mùi vị nhất.
Khi ăn, không thể lột bỏ lá bánh một cách vội vàng được. Phải thong thả tước lá thành từng sợi để bánh khỏi dính theo lá. Chiếc bánh bóc ra đen nhánh, mịn màng như một lát thạch. Bánh có vị ngọt sắc của đường, vị dẻo thơm của nếp và lá gai, vị bùi của nhân đậu. Ăn không ngấy. Bánh gai có thể để nhiều ngày mà không sợ mốc. Nếu để lâu, bánh khô, người ta có thể đem nướng trên than hồng, bánh nở phồng, ăn vẫn ngon. Hoặc có thể đem rán lại cho bánh mềm, ăn có vị ngon riêng.
Dưa hấu Hắc mỹ nhân
Sau khi thu hoạch vụ tỏi chính khoảng tháng 2 âm lịch, nông dân đảo Lý Sơn, tận dụng chất dinh dưỡng còn trong đất để trồng dưa hấu, hoặc có thể trồng cùng lúc với vụ hành. Dưa được trồng phủ khắp mặt ruộng theo cách tự nhiên. Khi cây dưa ra quả, dưa chín đến đâu hái bán đến đó. Mỗi ngày người dân chỉ bán vài ba tạ cho thương lái. Dưa hấu Lý Sơn không quá to, quả lớn nhất cũng chỉ 3 – 4 kg. Tuy nhiên, hương vị của nó thì rất đặc biệt, ngọt, thanh và có mùi thơm rất riêng. Chính vì thế mà dưa hấu Lý Sơn trở thành một sản phẩm độc đáo, vừa ngon lại vừa mát .
Tỏi Lý Sơn
Lý Sơn là một đảo núi lửa cũ, đất trên đảo là đất nham thạch núi lửa đã qua nghìn triệu năm. Nhưng nếu chỉ trồng trên đất này không thôi thì tỏi Lý Sơn chưa thể có hương vị đặc trưng độc đáo như vậy. Người trồng tỏi ở đây thật kỳ công, họ mang về từ biển những bao cát để trải trên bề mặt lớp đất trồng tỏi. Đó không phải cát biển bình thường mà là một loại cát đặc biệt: được tạo nên bởi những lớp vỏ hàu, vỏ ốc đã mủn qua thời gian hàng trăm nghìn năm. Cát ấy khi được trải trên đất trồng tỏi không chỉ làm cây tỏi tươi tốt, mà còn tạo cho củ tỏi một hương vị đặc biệt không loại tỏi nào trên thế giới này có được.
Tỏi Lý Sơn thơm dịu, cay dịu, không gây sốc cho người ăn và không để lại trong miệng mùi hôi của tỏi thường. Tép tỏi nhỏ nhưng chắc, và nó không chỉ là một thứ gia vị hảo hạng mà còn là một vị thuốc quý. Người Quảng Ngãi rất chuộng loại “tỏi một” của Lý Sơn - tức củ tỏi chỉ có một tép - khi ngâm rượu “tỏi một” thành một vị thuốc chữa cao huyết áp và mỡ máu, hạ cholesterol trong máu, nâng cao sức đề kháng của cơ thể.
Mùa tỏi bắt đầu trồng đầu tháng 9, thu hoạch cuối tháng 12 hay đầu tháng 1
Rượu tỏi Lý Sơn
Rượu tỏi Lý Sơn có thể chữa được các bệnh: thấp khớp, tim mạch, phế quản, tiêu hóa và chứng mất ngủ. Chính vì thế, rượu tỏi không chỉ mang ý nghĩa thức uống thông thường mà còn như vị thuốc trong tủ thuốc của gia đình bạn.
Rượu vú Lý Sơn
Rượu Vú Lý Sơn bao gồm Rượu và con Vú tên khoa học là Hải Sâm. Lý do khiến Hải Sâm được người dân gọi là con Vú vì trên cơ thể nó có rất nhiều núm hệt như vú động vật, một điều đặc biệt nữa là những núm này có thể tiết ra một chất màu trắng đục, giống như sữa.
Con Vú sống ở đáy biển và sâu khoảng hơn 50m, và là một loài rất quý và có giá trị. Chỉ có những người thợ lặn mới bắt được con này, sau khi bắt về có thể mổ ra hoặc để nguyên ngâm vào rượu và trở thành Rượu Vú. Điều đặc biệt là nước đầu tiên không uống được vì nó rất mặn. Hương vị của loại Rượu này mà Tôi đã được thưởng thức là: hơi tanh, một chút mặn và rất ngon. Theo những người dân Lý Sơn thì Rượu này rất tốt và bổ cho cơ thể nhất là giúp giải mỏi, ngủ ngon cho người già. Ngoài ra nó còn có một công dụng cực hay nữa đó là giải rượu, khi bị say rượu uống thứ này vào cơ thể sẽ từ từ trở về trạng thái bình thường.
7. Một số lưu ý khi đến Lý Sơn
- Bạn nhớ mang đầy đủ giấy tờ tùy thân để tiện cho việc lưu trú trên đảo. Bên cạnh đó, du khách cũng nên mua bảo hiểm du lịch, thuốc chống say sóng để chuyến hành trình diễn ra như ý.
- Trên đường ra cảng Sa Kỳ nên cố gắng lưu giữ lại vài kiểu ảnh vì cung đường cũng rất đẹp. Đến với Lý Sơn , bạn nên ngồi trên boong tàu cao tốc. Thi thoảng bạn có thể ngắm những đàn cá chuồn vượt sóng lao lên không trung. Cảnh tượng rất chi là thích mắt..
- Do chạy máy phát điện, ban ngày ở Lý Sơn không có điện, ban đêm chỉ phát điện từ 17g-23g nhưng đêm có đêm không. Nước sinh hoạt cũng hạn chế.
- Đến với Lý Sơn đúng ngày 4-8 tháng Giêng âm lịch, bạn có thể tham gia lễ hội đua thuyền của 02 là An Hải và An Vĩnh. Đặc biệt, vào ngày 08 tháng Giêng sẽ diễn ra hội đua thuyển của 08 chiếc thuyền (02 bộ Long Ly Quy Phượng). Nghe nói giải thưởng không đủ để ăn nhậu, tuy nhiên ai cũng hứng khởi bởi nghe nói thôn nào mà nhất năm đó, cả thôn làm ăn phát đạt, đi tàu đi bè thuận buồm mát mái…
8. Một số hình ảnh đẹp trên đảo Lý Sơn
Cánh đồng tỏi
Hoàng hôn trên đảo
Chúc các bạn có một chuyến du lịch bụi, khám phá đảo Lý Sơn thật vui!
