Mai Châu là một huyện ở cực Tây của tỉnh Hòa Bình, là một thung lũng yên bình với những mái nhà sàn nằm nép mình bên dưới những tán cây cổ thụ và màu xanh ngút ngàn của đồng ruộng.
Từ thành phố Hòa Bình xuôi theo quốc lộ 6 với dốc Cun Cao như cổng trời Tây Bắc thì tới Mai Châu, tại đây có 1 bản với 100% là đồng bào dân tộc Thái đen tên là Bản Lác. Bản Lác đã có tuổi đời trên 700 năm. Trước đây dân bản chỉ sống dựa và nghề trồng lúa nương và dệt thổ cẩm. Sau này, vẻ đẹp tiềm ẩn của bản Lác đã dần được du khách khám phá. Năm 1993, UBND huyện Mai Châu chính thức đề nghị tỉnh Hòa Bình cho phép khách du lịch nghỉ qua đêm trong bản. Cũng từ đó, cái tên bản Lác đã được nhiều người biết đến như một “điểm sáng” trên bản đồ du lịch miền Bắc với nét yên bình, xinh đẹp.
Thời điểm “phất” lên rõ nhất của bản Lác là từ năm 1997, khi ấy, bản bốn mùa nhộn nhịp khách ghé thăm. Cứ người nọ mách người kia, du khách tìm đến bản Lác mỗi ngày một đông. Có những hôm khách ghé thăm nhiều hơn người dân bản. Nhà trong bản không đủ cho khách trọ. Có cung ắt có cầu. Dân bản bảo nhau sửa nhà đón khách, chế biến các món ăn ngon, thành lập đội văn nghệ phục vụ khách tham quan. Từ chỗ chỉ dệt những chiếc khăn, chiếc áo thổ cẩm để mặc, phụ nữ trong bản đã tự làm nhiều đồ lưu niệm bán cho khách như dệt khăn quàng cổ, váy xòe Thái, vải treo tường có trang trí, dây đeo tay và những chiếc ví xinh xắn. Không chịu thua kém chị em, đàn ông Thái đen cũng “vào cuộc”. họ chế tác nhiều cung, nỏ, mõ trâu, chiêng, tù và sừng trâu, phách gỗ nhịp tre... để làm quà lưu niệm cho khách tham quan. Cứ thế, ngày qua ngày, tư duy làm kinh tế qua dịch vụ du lịch đã hình thành rõ rệt ở bản này và loại hình du lịch homestay - sống trong chính ngôi nhà của người dân cũng dần được du khách ưa chuộng, đặc biệt là khách quốc tế.
Con đường nối giữa thị trấn Mai Châu và Bản Lác như 1 sợi chỉ đen lọt thỏm giữa màu xanh của những cánh đồng lúa. Bản Lác với những ngôi nhà sàn nép mình, giữa màu vàng tươi của cây trái. Có những ngôi nhà sàn được du khách phong tặng là “khách sạn 3 sao, 4 sao”. Hiện tại ở bản Lác có 25 ngôi nhà sàn làm “khách sạn” được xây cất theo quy hoạch, mỗi “khách sạn” đều được đánh số theo thứ tự từ 1 đến 25. Du lịch gần như là nguồn thu chính của bà con nơi đây. Nhà sàn ở bản Lác được dát bằng tre rộng mênh mông, cái nào cũng cao ráo, sạch sẽ và giữ được truyền thống kiến trúc cổ. Bên trong có đầy đủ chăn, đệm, gối được gấp ngăn nắp, gọn gàng. Sát cạnh sàn ngủ – nghỉ là sàn ngồi để ăn cơm và uống trà.
Cùng với đó là các dịch vụ du lịch mang đậm bản sắc dân tộc như biểu diễn văn nghệ, các bài hát truyền thống, các điệu xòe Thái, các món ăn và không thể thiếu rượu cần. Ở đầu Bản Lác có một khu đất rộng có thể tổ chức các hoạt động sinh hoạt, giao lưu tập thể như cắm trại, thi hát karaoke. Bản Lác không chỉ cuốn hút du khách bởi núi rừng, vẻ e ấp của những sơn nữ mà nó còn cuốn hút bởi sự ấm áp tình người của người dân nơi đây.
Điều thú vị ở bản Lác là đi tới đâu du khách cũng có thể bắt gặp hình ảnh những người phụ nữ ngồi trước cửa nhà dệt vải, đôi bàn tay đưa nhanh thoăn thoắt nhưng miệng vẫn luôn tươi cười mời bạn vào xem những sản phẩm thổ cẩm đa dạng được đặt ở ngay đó.
Nếu thích, bạn cũng có thể thử cảm giác trở thành những thiếu nữ dân tộc xinh đẹp trong những bộ váy dân tộc nhiều màu sắc. Sẽ thật thiếu nếu tới bản Lác mà không đi chợ sớm của bản. Trong không khí của buổi sớm mai trong trẻo, chợ sớm chỉ là những sạp hàng bày bán đơn giản, hoa quả vẫn còn tươi nguyên đọng sương đêm. Chen vào buổi chợ sớm là những tiếng cười nói, đâu đó vang lên giọng nói ngọng nghịu của người dân chưa nói sõi tiếng Kinh nghe vui mà ấm đến lạ.
Ghé thăm bản Lác, du khách không thể bỏ qua những món ăn đặc sản nơi này. du khách sẽ được chủ nhà mời ngồi trên chiếc chiếu hoa được đặt trang trọng ở giữa nhà. Sau đó khách sẽ được chủ nhà mời uống rượu cần, ăn cơm lam với thịt nướng, kèm theo rất nhiều món ăn dân tộc mà bất kỳ ai từng một lần nếm thử sẽ không thể nào quên như gà gói lá dong nướng, cá suối hấp, măng đắng xào, xôi nếp nương…
Bản Lác ngày nay đã là một điểm du lịch cộng đồng rất quen thuộc trong lòng du khách gần xa. Không phải là một nơi sầm uất, tấp nập, không hào hoa tráng lệ, không cao sơn mỹ vị mà tất cả đều dân dã, tự nhiên, gần gũi thân thiện khiến du khách một lần tới đây sẽ nhớ mãi không quên./.
